De bijzondere fondsen van de Koninklijke Bibliotheek te Brussel (In de volksmond de Albertine)

A. Het algemeen fonds.

De Handschriften genummerd van 1 tot en met 18 000 zijn opgenomen in een gedrukte inventaris: J.MARCHAL, catalogue des manuscrits de la Bibliothéque royale des Ducs de Bourgogne, Bruxelles-Leipzig, 1842, 3 delen in 4°.
Hierop is een aanvullende inventaris, in handschrift, die de nummers 18 000 tot en met 23 000 bevat. Merk wel, hierin zijn alle handschriften opgenomen.
Vele – echter niet alle!! – daarin opgenomen handschriften in verband met genealogie en heraldiek, worden ontleed in de delen 12 en 13 van de reeks gedrukte catalogi van de GHEYN, Catalogue des Manuscrits de la Bibliothèque Royale de Belgique, namelijk: FRED LYNA, Héraldique-Armoriaux, deel 12, Brussel 1936 en FRED LYNA, Héraldique-Généalgie, deel 13, 1948.
Op beide delen – van nummer 1 tot 23 000 - samen bestaat een klapper op steekkaarten, zowel op de familie- als op de plaatsnamen.
Het algemeen fonds bevat daarenboven een aantal voor genealogen belangrijke schenkingen, onder meer:

HET FONDS HOUWAERT

Dit fonds bestaat uit 176 delen van de nagelaten manuscripten van Jean-Baptist Houwaert en de opeenvolgende bezitters van zijn handschriften. Van belang voor Brusselse families in het bijzonder
en voor de Brabantse in het algemeen. Een klapper op de familienamen, opgemaakt door E. de RIDDERE, ligt ter beschikking. Hij werd gepubliceerd, van een inleiding voorzien, door M. Paternostre de la Mairieu, in Tablettes des Flandres, Brugge 1948-1960 tot op heden in 8 delen. Dit in de delen 5, bladzijde 49-73 (A-L) en 6 bladzijde 159-173 (M-Z).

HET MANUSCRIPT GHYS

Dit handschrift gecatalogeerd in het Algemeen Fonds II, 2308, bestaat uit 7 delen en is vooral van belang voor Noord-Franse en Zuidwest Vlaamse families. Een tafel op de familienamen met beschrijving van eventuele familiewapens, verschijnt in de zo-even vermelde Tablettes des Flandres, verspreid over de delen 2 tot en met 9. De wapens zijn ook getekend uitgegeven in: F. CORTYL & J. MORTIER, Manuscrit Ghys II 2308 Armorial, Paris 1998 (809 wapenschilden). Boekje is ook te vinden in de leeszaal handschriften van de KBR.

B. Enkele speciale fondsen

HET FONDS MERGHELYNCK

Is van uitzonderlijk belang voor Noord-Franse en West-Vlaamse families, bijzonder voor die uit het Ieperse. Het vertegenwoordigt werkelijk de voornaamste bron voor genealogisch onderzoek na het onherstelbare verlies van het rijke Ieperse stadarchief in 1914. Het bevat naast oorspronkelijke registers als die van de Buitenpoorterij van Ieper (van 1630 tot 1796, nummer 24), veel notities onder de vorm van losse aantekeningen, afschriften, genealogische fragmenten enz. Belangrijke nummers zijn onder meer de 18-18bis (huwelijken van poorters) en de 129 (ontledingen van octrooien ter weeserije). Een uitvoerige en zeer belangrijke inventaris van dit fonds verscheen in druk A.Merghelynck, Cabinet des titres de généalogie et d’histoire de la West-Flandre, et des régions limitrophes. Vade-mecum… de connaissances historiques et indicateur nobilaire et patricien de ces contrées… ou Catalogue-Répertoire analytique et raisonné de 555 manuscrits… Doornik, 1896-1897, in 8°.
Een dergelijke herwerkte uitgave ware gewenst !!
De stukken bijgevoegd na het verschijnen van de inventaris alsook de corrigenda en addenda zijn gerepertorieerd in: P. DONCHE.
Het geannoteerd exemplaar van A. Merghelyncks Vade-mecum / L'Exemplaire annote du Vade-mecum d'A. Merghelynck, Berchem 1990. Boekje is ook te vinden in leeszaal handschirften KBR. O.a. vermelding van nummer 4bis: genealogische ontleding van 50 000 staten van goed, erfenisverdelingen en weesrekeningen van de Ieperse weeskamer. (bijgevoegde info: Pieter Donche)

HET FONS GOETHALS

Omvat naast gedrukte werken een belangrijke verzameling genealogische handschriften. Van belang voor Vlaamse en Brabantse families. Zie A.Pinchart, catalogue de la bibliothèque de M. F.- Goethals, Brussel 1876-1878, 2 delen, in 8°. Deel 2 handelt over de handschriften (nummers 1 tot 2335). Op een aantal van deze handschriften en gebundelde notities ligt: een repertorium op de familienamen ter beschikking (groen band)

HET FONDS J.-B. VAN DER STRAELEN

Is een gedeelte uit de erflatingen van de Straelen-Moons-van Lerius familie, door de K.B. destijds verworven. Van belang voor Antwerpse families. Zie in dat verband de gedrukte catalogus inzonder de nummers 388 tot 801. Wie vorst naar Antwerpse families kan hier heel wat vinden.

Ter aanvulling: F.-V. Goethals verwijst in zijn werk Indicateur Nobilaire de Belgique, Brussel 1869, met de letter B, telkens naar handschriften van de K.B. in verband met een of andere familie. Niemand mag deze wegwijzer alhoewel hoofdzakelijk op adellijke families ingesteld, uit het oog verliezen.